POLIPY PRZEWODU POKARMOWEGO (CZĘŚĆ I)

Polip w znaczeniu medycznym jest pojęciem morfologicznym, a więc dotyczącym tylko kształtu a nie budowy histologicznej i cytologicznej czyli z jakich tkanek i komórek jest zbudowany. Określa się w ten sposób  twory wypukłe pojawiające się w obrębie błony śluzowej. Nazwy tej w takim sensie używał już w starożytnym Rzymie Celsus, zaś francuski ginekolog żyjący w XVIII wieku, Andre Levret w swym dziele o polipach narządu rodnego dopatrywał się podobieństw między nimi a ośmiornicą.  Zasadniczo dzielimy ja na uszypułowanie czyli przypominające grzyb (główka polipa na "nóżce") oraz przysadziste, będące w istocie jednorodnym uwypukleniem błony śluzowej jak pagórek na równinie. Dość często występują one w jamie nosowej czy zatokach, a także jak wspomniano, w narządzie rodnym i zajmują się nimi wtedy laryngolodzy i ginekolodzy. My przyjrzymy się teraz polipom błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Błona śluzowa jamy ustnej narażona jest na drażnienie mechaniczne przez pokarm i przedmioty znajdujące się tam np. protezy. Wiele zmian  patologicznych związanych jest właśnie z tym faktem. Wyróżnia się tu włókniaki, nadziąślaki czy wręcz blizny po stałych urazach. Oczywiście mogą wystąpić tu twory kształtu polipowatego o innej przyczynie jak np. brodawczaki wirusowe, a także zmiany o typie raka. Jama ustna jest też siedzibą wielu zmian związanych z innymi chorobami jak np. zesp. Peutz-Jeghersa (patrz niżej). Każda z nich  musi być zdiagnozowana przez stomatologa i odpowiednio leczona.  

Przełyk podobnie jak jama ustna narażony jest na działanie różnych substancji podawanych w pokarmie. Stąd często przypadkowe lub celowe jego oparzenia. Tu również wiele zmian łączy się z  mechanicznym urazem lub zarzucaniem treści kwasowej z żołądka. Zmiany polipowate mogą być przykładowo wyrazem tzw. akantozy glikogenowej (pogrubienie jednej z  warstw nabłonka). Taki kształt mogą tez przybrać ektopowe gruczoły łojowe (plamki Fordyce'a).  Brodawczaki płaskonabłonkowe są następstwem stanu zapalnego i drażnienia mechanicznego, lecz podejrzewa się także etiologię wirusową. W przypadku refluksu  mogą wystąpić polipy zapalne. Z rzadszych zmian wymienia się włókniaki, tłuszczaki  i inne  o typie nowotworów łagodnych. Kształt polipowaty przyjmuje też często rak przełyku stąd jak w każdym przypadku polipy przełyku musza być zbadanie, usunięte lub leczone w inny sposób. Objawy polipów przełyku jako takich praktycznie nie występują. W przypadku dużych zmian może pojawić się tzw. dysfagia czyli utrudnione przełykanie. W większości przypadków wykrywa się je w czasie gastroskopii z powodu np. refluksu żołądkowo -jelitowego.  

Polipy w żołądku również zasadniczo nie dają żadnych objawów i są w 90% wykrywane w czasie gastroskopii z różnych przyczyn. Szczęśliwie większość z nich ma charakter łagodny. Występują tu zarówno polipy w obrębie błony śluzowej jak i tzw. śródścienne pochodzące z głębszych warstw ściany żołądka, a wpuklające się do jego światła. Niektóre polipy żołądka związane są z infekcją bakterią Helicobacter pylori, która powoduje też owrzodzenia. Po kuracji antybiotykami i lekami przeciwwrzodowymi  ulegają one regresji. Najczęstsze są polipy sklepienia żołądka, oprócz nich spotka się polipy gruczolakowe i hamartomatyczne (patrz niżej). Każdy polip w czasie gastroskopii powinien być odcięty i zbadany lub musi być pobrany z niego wycinek do badania. W przypadku polipów śródściennych biopsja musi być głęboka, gdyż mogą być one pokryte niezmienioną błoną śluzową.

Jelito cienkie jest siedliskiem polipów zespołach genetycznych np. Peutz-Jeghersa (patrz niżej,) a także gruczolaków i polipów zapalnych. Ich wykrycie przed ujawnieniem się pod postacią powikłań jest prawie niemożliwe. Co prawda obecnie dysponujemy już pewnymi urządzeniami do diagnostyki jelita cienkiego jak kapsułka endoskopowa czy endoskopia dwubalonowa (nie wspominając o rentgenie), jednak są to badania drogie, trudne i rzadko stosowane. Polipy jelita cienkiego mogą dawać objawy w postaci przewlekłego krwawienia, napadowych bólów (niedrożność), a także wgłobienia. Jest to stan w którym jelito wpukla się samo w siebie, co można porównać do podciągania rękawa. Powodem tego stanu jest właśnie polip , który powoduje wsuwanie się jelita przeciw perystaltyce wewnątrz siebie. Zazwyczaj wymagana jest wtedy operacja z odgłobieniem i resekcją (wycięciem) części jelita. Polip co oczywiste poddawany jest badaniu mikroskopowemu.